Wzrost gospodarczy i jego mierniki

Wzrost gospodarczy jest jednym z najważniejszych czynników, wpływający na szeroko rozumiany dobrobyt i rozwój danego państwa. Wbrew pozorom pojęcie wzrostu gospodarczego nie jest jednoznaczne. Najpopularniejszym – ale wcale nie jedynym – miernikiem wzrostu gospodarczego jest produkt krajowy brutto (PKB).

Co to jest wzrost gospodarczy? W jaki sposób można go mierzyć?

Według najpowszechniej używanej definicji wzrost gospodarczy to powiększanie się zdolności danego państwa w zakresie wytwarzania dóbr i usług. Można stwierdzić, że wzrost gospodarczy to sytuacja, która oznacza pozytywny proces powiększania się ilości produkowanych dóbr, jak i samego zasobu konsumpcyjnego i produkcyjnego. W zależności od przyjętego kryterium, analizując, czym jest wzrost gospodarczy, można powiedzieć, że jest to dochód narodowy państwa.
Wzrost gospodarczy może być interpretowany jako zjawisko o charakterze ilościowym, jakościowym lub jakościowo-ilościowym. Fundamentem do rozróżnienia rodzaju wzrostu gospodarczego były prace słynnego austriackiego ekonomisty i politologa, Josepha Schumpetera. Jako jeden z pierwszych naukowców wprowadził on wyraźne rozgraniczenie na wzrost gospodarczy i rozwój gospodarczy. Podziałowi temu sprzyjają empirycznie zarejestrowane zjawiska takie, jak np. utrzymywanie się stabilnego poziomu wzrostu gospodarczego danego państwa przy jednoczesnym dużo bardziej intensywnie postępującym rozwojem gospodarczym. Na to ostatnie zjawisko wpływ ma szereg czynników. Do najważniejszych można zaliczyć postęp technologiczny i informatyzację gospodarki.

Czynniki wzrostu gospodarczego – co wpływa na wzrost gospodarczy?

Czynniki wzrostu gospodarczego to inaczej jego źródła, czyli takie aspekty, który wpływają na występowanie wzrostu gospodarczego. Na wstępie należy podkreślić, że wzrost gospodarczy może być ujemny. Może on także przez dłuższy czas kształtować się na poziomie bliskim stagnacji.
Do głównych czynników wzrostu gospodarczego zaliczyć należy popyt konsumpcyjny i inwestycyjny, krajowy oraz zagraniczny. Na wzrost gospodarczy wpływa odpowiednia stopa podaży i efektywności czynników wytwórczych. Istotną rolę odgrywa handel zagraniczny i rodzaj kształtowania się bilansu płatniczego państwa. Wzrost gospodarczy uzależniony jest od wielu kluczowych sektorów rynku – przemysłu ciężkiego, energetyki czy nawet rynku nieruchomości.
Odpowiedź na pytanie, jak zmierzyć wzrost gospodarczy, wcale nie jest jednak taka prosta. Najczęściej miernikami wzrostu gospodarczego jest produkt krajowy brutto (PKB). Stopa PKB przypadająca na jednego mieszkańca to PKB per capita. Czasem korzysta się także z innych mierników, np. produktu narodowego brutto lub stopy wzrostu dochodu narodowego. Niektóre państwa nie koncentrują się jedynie na wskaźników czysto ekonomicznych. W 1972 roku król Bhutanu zaproponował inne, bardzo innowacyjne podejście – miernik, jakim jest szczęście narodowe brutto.

Dochód narodowy Polski – PKB

Produkt krajowy brutto, PKB (ang. Gross Domestic Product; GDP), jest miernikiem bardzo szerokim. W Polsce produkt krajowy brutto w 2017 roku wynosił 524,5 mld dolarów. Aby sprawdzić, na ile rzeczywiście gospodarka danego państwa się rozwija, ekonomiści często posługują się innym miernikiem – dochodem narodowym. Dochód narodowy to suma dochodów uzyskanych z wytworzenia produktów końcowych, zwiększających ogólny stopień zamożności społeczeństwa danego kraju. Najczęściej występuje w formie produktu narodowego netto.

PKB – wzrost gospodarczy czy wielkość gospodarki? Krytyka głównego miernika

We wszystkich analizach legislacyjnych to właśnie produkt krajowy brutto Polski jest używany jako podstawowy wskaźnik wzrostu gospodarczego. Jego w jednym roku jego wartość wynosiła 500 mld dolarów, a w roku następnym 550 mld dolarów, to w skali rocznej odnotowano wzrost gospodarczy na poziomie 5%.
PKB jest jednak miernikiem, który ma liczne niedoskonałości. Nie uwzględnia produkcji nieewidencjonowanej – czarnej i szarej strefy, które także wpływają na cały rynek. Nie indeksuje wszystkich dóbr gospodarczych, ani wartości pracy wytworzonej bezpłatnie. PKB nie ujmuje również wszystkich kosztów administracyjnych państw i nie uwzględnia różnic cenowych w poszczególnych państwach. Miernik wyrażany jest najczęściej w dolarach amerykańskich, wobec czego przy odtworzeniu danej sytuacji rynkowej konieczne jest wzięcie pod uwagę różnicy walutowej obowiązującej w danym momencie. Innym ważnym aspektem jest to, że do źródeł PKB wliczają się wydatki na zbrojenia militarne, które nie mają charakteru rynkowego.